Η ψηφιακή εποχή απαιτεί από το σημερινό άνθρωπο κάτι περισσότερο από τη δυνατότητα απλής χρήσης μιας συσκευής ή ενός λογισμικού. Απαιτεί μια ποικιλία τεχνικών, γνωστικών και κοινωνιολογικών δεξιοτήτων γραμματισμού που είναι απαραίτητες για την εκτέλεση και επίλυση προβλημάτων σε ψηφιακά περιβάλλοντα. Οι δεξιότητες αυτές έχουν ομαδοποιηθεί με τον όρο « ψηφιακός γραμματισμός» και χαρακτηρίζονται ως «δεξιότητες επιβίωσης» . Σύμφωνα με τους Alkali & Amichai-Hamburger (2004) οι δεξιότητες αυτές συνοψίστηκαν στις εξής πέντε δεξιότητες:
1. Ικανότητα εικονικού γραμματισμού
Η δεξιότητα αυτή έχει να κάνει με την ικανότητα του ατόμου να
«διαβάζει» και να κατανοεί μηνύματα που παρουσιάζονται με οπτική μορφή σε
ψηφιακά περιβάλλοντα. Σύμφωνα με τους Alkali & Amichai-Hamburger (2004) τα
άτομα με αυτή τη δεξιότητα έχουν καλή οπτική μνήμη και ισχυρή συσχετιστική σκέψη, το
οποίο τους βοηθά να κατανοήσουν οπτικά μηνύματα. Καλό παράδειγμα αξιοποίησης
αυτής της δεξιότητας είναι τα ψηφιακά παιχνίδια, καθώς οι οδηγίες παρέχονται
μέσω συμβόλων και εικονιδίων. Θέλοντας ο εκπαιδευτικός να αξιολογήσει τη
δεξιότητα αυτή θα μπορούσε να αξιοποιήσει στην τάξη του εκπαιδευτικά παιχνίδια
για να διαπιστώσει κατά ποσό οι μαθητές του κατανοούν τις οδηγίες αλλά και την
συνολική τους επίδοση στο παιχνίδι.
2. Ικανότητα ψηφιακής αναπαραγωγής
Ψηφιακή αναπαραγωγή
ορίζεται η ικανότητα που έχουν τα άτομα να δημιουργούν νέες έννοιες ή νέες ερμηνείες
βάσει προϋπάρχοντων νοημάτων. Τα άτομα δημιουργούν καινούρια προϊόντα όπως
γραπτά κείμενα, γραφικά ή ηχητικά , αφού επεξεργαστούν προϋπάρχοντα ψηφιακά
υλικά. Σύμφωνα με τους Alkali & Amichai-Hamburger (2004) τα άτομα αυτά
έχουν συνθετική σκέψη που τα βοηθάει να ανακαλύψουν νέους συνδυασμούς για την
οργάνωση πληροφοριών. Μέσα από την ανάθεση δημιουργίας ενός βίντεο, η
παρουσίασης ενός θέματος ή την επεξεργασία κάποιου ήχου, ο εκπαιδευτικός μπορεί
να αξιολογήσει τη δεξιότητα αυτή.
3. Δεξιότητα δικτύωσης
Η δεξιότητα δικτύωσης
έχει να κάνει με την ασφαλή πλοήγηση του ατόμου στο διαδίκτυο. Η μη γραμμική
φύση της σύγχρονης τεχνολογίας προσφέρει στο χρήστη μεγάλη ελευθερία ώστε να
πλοηγηθεί σε διάφορους τομείς γνώσης, αλλά ταυτόχρονα απαιτεί τη χρήση
στρατηγικών αναζήτησης πληροφοριών, αξιοποιώντας δεξιότητες σκέψης, οι οποίες
θα τον βοηθήσουν να μην αποπροσανατολιστεί στο διαδίκτυο. Τη δεξιότητα αυτή θα μπορούσε ο εκπαιδευτικός
να την αξιολογήσει αναθέτοντας στους μαθητές του ένα project όπου θα αναζητήσουν
πληροφορίες στο διαδίκτυο.
4. Δεξιότητα πληροφοριακού γραμματισμού
Η ικανότητα του ατόμου να
αναζητάει και να αξιολογεί την ποιότητα, την εγκυρότητα και την αξιοπιστία των
πληροφοριών που υπάρχουν στο διαδίκτυο. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να ζητήσει για
παράδειγμα από τους μαθητές του να βρουν επιπλέον πήγες αναφορικά με το μάθημα
της ιστορίας και να τις επεξεργαστούν, κρίνοντας την αντικειμενικότητα και την
εγκυρότητα των πηγών αυτών.
5. Κοινωνικός γραμματισμός
Αφορά την ικανότητα του
ατόμου να επικοινωνεί και να συνεργάζεται με άλλους ανθρώπους κατανοώντας τους
κανόνες που διέπουν το διαδίκτυο, αλλά και εντοπίζοντας τυχόν παγίδες μέσα από
τις κοινωνικές τους αλληλεπιδράσεις. Την δεξιότητα αυτή ο εκπαιδευτικός θα
μπορούσε να την αξιολογήσει μέσα από την χρήση συνεργατικών περιβαλλόντων μάθησης,
όπως για παράδειγμα το Padlet,
όπου οι μαθητές μπορούν να αναρτήσουν τις απόψεις του για ένα θέμα, να
εκφράσουν τις ιδέες τους άλλα και να δώσουν σχόλια ανατροφοδότησης στους
συμμαθητές τους.
Alkali, Y. E., & Amichai-Hamburger, Y. (2004). Experiments in digital literacy. CyberPsychology & Behavior, 7(4), 421-429.
Σολωμού, Μ., Ενότητα 4.2:
Αξιολόγηση ψηφιακού γραμματισμού. Λευκωσία: Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.
